Bạn đang lo lắng vì chứng ho dai dẳng, kéo dài nhiều ngày kèm theo đờm? Cơn ho hành hạ khiến bạn khó chịu, mệt mỏi, ảnh hưởng đến giấc ngủ và công việc? Đừng quá lo lắng! Bài viết này của Dược Bình Đông sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về nguyên nhân gây ra hiện tượng ho lâu ngày có đờm, các phương pháp chẩn đoán, điều trị hiệu quả và cách phòng ngừa để bảo vệ sức khỏe hô hấp của mình. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu từng khía cạnh một, thật chi tiết và dễ hiểu nhé!
Ho là phản xạ tự nhiên của cơ thể để loại bỏ các chất gây kích ứng, vi khuẩn, virus hay các dị vật khỏi đường hô hấp. Tuy nhiên, nếu tình trạng ho lâu ngày kéo dài hơn 3 tuần mà không có dấu hiệu thuyên giảm, đặc biệt là kèm theo đờm, thì đó là dấu hiệu cảnh báo cần được quan tâm. Đờm tiết ra có thể trong, đặc, màu vàng, xanh hoặc thậm chí lẫn máu – mỗi màu sắc lại báo hiệu một vấn đề sức khỏe khác nhau. Ho lâu ngày có đờm không chỉ gây khó chịu, mệt mỏi mà còn có thể là triệu chứng của nhiều bệnh lý nghiêm trọng, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Việc tìm hiểu nguyên nhân và điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng. Chính vì vậy, hãy cùng tìm hiểu kỹ hơn về nguyên nhân gây ra chứng ho lâu ngày này.
Có nhiều yếu tố có thể gây ra hiện tượng ho lâu ngày có đờm, bao gồm cả nguyên nhân bệnh lý và các yếu tố khác.
Dưới đây là một số bệnh lý thường gặp có thể gây ra ho lâu ngày có đờm:
Viêm Amidan Mạn Tính: Viêm amidan tái phát nhiều lần sẽ dẫn đến viêm amidan mạn tính. Triệu chứng điển hình là ho lâu ngày, đôi khi kèm theo ho khan từng cơn, khạc đờm (màu trắng hoặc vàng nhạt), sốt nhẹ, hôi miệng, đau rát cổ họng, cảm giác vướng víu khi nuốt, thở khò khè… Tôi nhớ hồi còn nhỏ, mình cũng từng bị viêm amidan kinh niên, ho dai dẳng cả tháng trời, mệt mỏi vô cùng. Lúc đó, việc ăn uống cũng rất khó khăn. Đây cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến gây nên chứng ho lâu ngày.
Viêm Xoang Mạn Tính: Viêm xoang gây tắc nghẽn mũi, dịch nhầy từ xoang chảy xuống phía sau cổ họng, gây kích ứng và dẫn đến ho. Tình trạng này thường nghiêm trọng hơn vào ban đêm. Nghẹt mũi khiến bạn phải thở bằng miệng, làm khô rát họng và càng dễ bị ho hơn. Bạn có thể nhận biết thêm các triệu chứng khác như đau đầu, nhức vùng mặt, chảy nước mũi, nghẹt mũi… Viêm xoang là một nguyên nhân thường gặp gây ra ho lâu ngày có đờm.
Viêm Họng Mạn Tính: Viêm họng mạn tính thường kéo dài nhiều ngày, thậm chí nhiều tuần, gây ho lâu ngày dai dẳng, khó khỏi. Ngoài ho, bạn còn gặp các triệu chứng khác như đau rát họng, khó nuốt, ngứa cổ, cảm giác nóng rát, khô cổ, giọng nói khàn đặc… Nguyên nhân có thể do nhiễm lạnh, cảm cúm, hoặc thói quen uống nước đá, thức uống lạnh. Ho lâu ngày do viêm họng mạn tính thường rất khó chịu.
Viêm Phổi: Viêm phổi là một bệnh lý nghiêm trọng, thường gây ra ho khan, ho lâu ngày và đặc biệt là ho nhiều hơn vào ban đêm. Đờm tiết ra có thể đặc, màu vàng hoặc xanh lá cây, thậm chí có thể lẫn máu. Đây là dấu hiệu đặc trưng của viêm phổi, cần được điều trị sớm để tránh biến chứng suy hô hấp, nguy hiểm đến tính mạng. Nếu bạn thấy mình có những triệu chứng này, hãy đến bệnh viện ngay lập tức. Viêm phổi là một nguyên nhân nguy hiểm gây ra ho lâu ngày có đờm.
Bệnh Phổi Tắc Nghẽn Mạn Tính (COPD): COPD thường là hậu quả của việc hút thuốc lá lâu năm. Người bệnh thường bị ho lâu ngày dai dẳng, khạc đờm (đặc biệt là vào buổi sáng), đờm thường nhiều và đặc, có màu trắng hoặc vàng. Bên cạnh đó, bạn còn gặp các triệu chứng như khó thở, thở khò khè, tức ngực… Đây là bệnh lý khá nguy hiểm, cần được điều trị và theo dõi thường xuyên. Điều quan trọng nhất trong quá trình điều trị là bạn cần bỏ thuốc lá để cơ thể phục hồi tốt hơn. Ho lâu ngày trong COPD thường rất khó điều trị dứt điểm nếu không bỏ thuốc lá.
Lao Phổi: Bệnh lao phổi thường gây ra ho lâu ngày trên 3 tuần, kèm theo đờm, thậm chí ho ra máu. Các triệu chứng khác có thể bao gồm đau tức ngực, sút cân, sốt, mệt mỏi, đổ mồ hôi đêm… Nếu hệ miễn dịch suy yếu (do nhiễm HIV, ung thư…), vi khuẩn lao có thể lây lan khắp cơ thể, gây tổn thương cho khớp, não, xương sống, tim… Bệnh lao cần được điều trị sớm và tích cực để tránh những biến chứng nguy hiểm. Ho lâu ngày có đờm kèm theo các triệu chứng khác cần được nghi ngờ bệnh lao.
Ung Thư Phổi: Ho lâu ngày là một trong những triệu chứng sớm của ung thư phổi. Nếu cơn ho kéo dài hơn 2 tuần, kèm theo đờm, máu (màu rỉ sét), khàn tiếng, đau ngực, đau họng… thì bạn cần đi khám ngay lập tức. Khói thuốc lá là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây ung thư phổi. Ho lâu ngày cần được bác sĩ chẩn đoán để loại trừ ung thư phổi.
Ung Thư Vòm Họng: Ung thư vòm họng cũng có thể gây ra ho lâu ngày dai dẳng, thậm chí ho ra đờm dính máu. Các triệu chứng khác bao gồm sưng cổ, hạch cổ, ngạt mũi một bên, chảy máu mũi, đau đầu, khó nghe, cảm giác ù tai, khàn tiếng…
Trào Ngược Dạ Dày Thực Quản (GERD): Axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây kích ứng phổi và dẫn đến ho lâu ngày khan. Tình trạng này thường nghiêm trọng hơn vào ban đêm. Để giảm triệu chứng, bạn nên ăn ít vào buổi tối, kê cao đầu khi ngủ. Ho lâu ngày do GERD thường không có đờm.
Ngoài các bệnh lý trên, một số yếu tố khác cũng có thể góp phần gây ra ho lâu ngày có đờm:
Hút Thuốc Lá (Thuốc Lá Thụ Động): Hút thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ra các bệnh về đường hô hấp, bao gồm ho lâu ngày. Ngay cả việc hít phải khói thuốc lá thụ động cũng rất có hại cho sức khỏe phổi.
Tác Dụng Phụ Của Thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc hạ huyết áp nhóm ức chế men chuyển angiotensin, có thể gây ho lâu ngày dai dẳng như một tác dụng phụ. Khi ngừng thuốc, triệu chứng ho thường sẽ thuyên giảm.
Dị ứng: Dị ứng với phấn hoa, bụi bẩn, lông thú… có thể gây kích ứng đường hô hấp, dẫn đến ho và chảy nước mũi. Ho lâu ngày do dị ứng thường kèm theo các triệu chứng dị ứng khác.
Khí hậu: Thời tiết thay đổi đột ngột, không khí lạnh khô, hanh hao cũng có thể làm khô niêm mạc đường hô hấp, gây kích ứng và dẫn đến ho. Ho lâu ngày vào mùa lạnh thường gặp hơn.
Để chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây ho lâu ngày có đờm, bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám toàn diện, bao gồm:
Bác sĩ sẽ hỏi kỹ về tiền sử bệnh của bạn, thời gian xuất hiện triệu chứng ho, đặc điểm của các cơn ho (ho khan, ho có đờm, ho ra máu…), các triệu chứng kèm theo (khó thở, thở khò khè, đau ngực, sốt, mệt mỏi…), và các yếu tố có thể gây kích hoạt cơn ho (không khí lạnh, mùi hắc, bụi bẩn…). Qua quá trình hỏi bệnh và khám thực thể, bác sĩ sẽ có những phán đoán ban đầu về nguyên nhân gây bệnh.
Nếu ho lâu ngày kéo dài trên 3 tuần, kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng như tức ngực, khó thở, mệt mỏi, suy nhược hoặc ho ra máu…, bác sĩ sẽ chỉ định thêm các xét nghiệm cận lâm sàng để xác định chính xác nguyên nhân:
Chụp X-quang Ngực: Hình ảnh X-quang giúp bác sĩ phát hiện các tổn thương trong phổi và phế quản, như viêm phổi, ung thư phổi…
Xét nghiệm Đờm AFB (Acid-Fast Bacilli): Xét nghiệm này được sử dụng để tìm vi khuẩn lao trong mẫu đờm.
Đo Chức Năng Hô Hấp: Bác sĩ sẽ yêu cầu bạn hít vào và thở ra bằng một ống nối với máy để đánh giá xem đường thở có bị tắc nghẽn hay không. Xét nghiệm này thường được dùng để chẩn đoán bệnh hen suyễn, khí phế thũng…
Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm máu tổng quát, công thức máu, xét nghiệm sinh hóa máu… giúp đánh giá tình trạng viêm nhiễm, chức năng gan thận…
Phương pháp điều trị ho lâu ngày có đờm phụ thuộc hoàn toàn vào nguyên nhân gây bệnh.
Để điều trị ho lâu ngày, bạn cần đến gặp bác sĩ để được thăm khám và xác định nguyên nhân gây bệnh. Tùy thuộc vào nguyên nhân, bác sĩ sẽ đưa ra phác đồ điều trị phù hợp:
Điều trị nội khoa: Bác sĩ có thể chỉ định một số loại thuốc như:
Điều trị ngoại khoa: Trong một số trường hợp, nếu điều trị nội khoa không hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật, ví dụ như nạo VA (vành hầu) khi ho do viêm amidan, phẫu thuật loại bỏ khối u khi bị ung thư vòm họng…
Nhiều người lựa chọn các phương pháp điều trị ho lâu ngày bằng Đông y, bởi vì các bài thuốc này thường có nguồn gốc từ thiên nhiên, dễ tìm kiếm, an toàn và ít tác dụng phụ. Tuy nhiên, hiệu quả của các phương pháp này có thể khác nhau tùy thuộc vào cơ địa của mỗi người.
Mật Ong: Mật ong được xem là một “thần dược” trong việc điều trị ho. Mật ong chứa nhiều hoạt chất kháng viêm, kháng khuẩn, giúp làm dịu cổ họng, giảm ho hiệu quả. Bạn có thể:
Tắc Chưng Đường Phèn: Theo Đông y, tắc có vị chua ngọt, tính ấm, giúp long đờm, giảm ho, đặc biệt hiệu quả với ho lâu ngày không khỏi, ho kèm hen suyễn… Cách làm: Rửa sạch tắc, cắt nhỏ, cho vào nồi cùng đường phèn và mật ong (tùy chọn). Ngâm khoảng 1 giờ, sau đó đun nhỏ lửa khoảng 30 phút cho đến khi hỗn hợp chuyển sang màu vàng sẫm, sánh lại. Uống 1-2 lần/ngày. Hỗn hợp này có thể bảo quản trong tủ lạnh được vài ngày.
Gừng Tươi: Gừng có tính ấm, vị cay, giúp làm ấm cổ họng, giảm ho, long đờm, kháng viêm, kháng khuẩn… Cách làm: Giã nhỏ 60g gừng tươi, đun sôi với 500ml nước khoảng 5 phút. Lọc lấy nước, thêm 30g mật ong, uống 1-2 lần/ngày.
Các thảo dược khác: Ngoài mật ong, tắc và gừng, một số thảo dược khác cũng có tác dụng hỗ trợ điều trị ho như lá hẹ, húng chanh, diếp cá, bạc hà, lá mơ… Tuy nhiên, bạn cần tìm hiểu kỹ về cách sử dụng và liều lượng của từng loại thảo dược để tránh tác dụng phụ không mong muốn.
Bên cạnh việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và sử dụng các bài thuốc dân gian, bạn có thể áp dụng thêm một số biện pháp hỗ trợ khác để giảm ho hiệu quả:
Uống đủ nước ấm: Uống nhiều nước ấm giúp làm ẩm niêm mạc đường hô hấp, giảm kích ứng, long đờm, giúp tống đờm ra ngoài dễ dàng hơn.
Tránh xa khói thuốc lá và các chất kích thích: Khói thuốc lá là tác nhân gây kích ứng đường hô hấp, làm trầm trọng thêm tình trạng ho. Tránh xa khói thuốc lá và các chất kích thích khác như rượu bia… giúp cải thiện chức năng phổi. Những người hút thuốc thường thấy triệu chứng ho giảm hẳn sau khi bỏ thuốc khoảng 1 tháng.
Dùng máy xông hơi nước: Xông hơi nước giúp làm ẩm không khí, cấp ẩm cho đường hô hấp, làm dịu cổ họng, giảm triệu chứng ho.
Súc miệng nước muối: Súc miệng nước muối ấm giúp sát khuẩn vùng họng và khoang miệng, làm loãng đờm, giảm đau rát họng, giảm ho. Nên súc miệng 2 lần/ngày.
Thay đổi tư thế ngủ: Gối cao đầu khoảng 15-20cm giúp hạn chế dịch nhầy chảy từ mũi xuống cuống họng, giảm tình trạng trào ngược dạ dày, từ đó giảm ho. Nằm nghiêng cũng giúp bạn dễ chịu hơn.
Chế độ ăn uống khoa học: Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, bổ sung các thực phẩm có tác dụng giảm ho như củ cải, cải cúc, rau má, đậu, mướp hương… Hạn chế các thực phẩm có tính hàn, hải sản, đồ tanh, đồ ăn nhiều dầu mỡ…
Sử dụng sản phẩm bảo vệ sức khỏe: Tham khảo sử dụng các sản phẩm bảo vệ sức khỏe có nguồn gốc thảo dược thiên nhiên, như Thiên Môn Bổ Phổi Bình Đông. Sản phẩm này được chiết xuất từ các thành phần như Thiên môn đông, Trần bì, Bạc hà, Gừng, Bách bộ, Tang bạch bì, Bình vôi, Kinh giới, Atiso… giúp bổ phổi, hỗ trợ làm giảm các triệu chứng ho lâu ngày, ho về đêm, ho gió, ho khan…
Để phòng ngừa tình trạng ho lâu ngày có đờm, bạn nên:
Giữ ấm cơ thể: Giữ ấm vùng mũi, họng, đặc biệt là trong những ngày thời tiết thay đổi đột ngột. Mặc ấm, quàng khăn khi trời lạnh.
Ăn uống khoa học: Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, bổ sung các loại vitamin và khoáng chất cần thiết để tăng cường sức đề kháng. Thêm vào chế độ ăn các loại gia vị như tỏi, gừng… Ăn uống đồ ấm nóng, tránh đồ lạnh. Hạn chế uống rượu bia, chất kích thích.
Tạo thói quen tốt: Đeo khẩu trang ở nơi đông người, rửa tay thường xuyên bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn. Tránh tiếp xúc gần với người đang bị bệnh đường hô hấp.
Tiêm phòng: Tiêm phòng vắc xin cúm, phế cầu… để phòng ngừa các bệnh lý đường hô hấp.
Thăm khám sức khỏe định kỳ: Thăm khám sức khỏe định kỳ ít nhất 6 tháng/lần để phát hiện sớm các bất thường và điều trị kịp thời.
Sử dụng thực phẩm bảo vệ sức khỏe: Sử dụng các sản phẩm được chiết xuất từ thảo dược thiên nhiên, như Thiên Môn Bổ Phổi Bình Đông, để giúp bổ phổi, tăng cường sức khỏe hô hấp, phòng tránh tình trạng